ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
اطلاعات مقاله
ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) شماره 84

سال : 16
شماره : 2
شماره پی در پی : 84

ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 16، شماره 2، ، شماره پی در پی 84

سبک‌شناسی اشعار آیینی معاصر (با تکیه بر اشعار حسینی، سبزواری و عزیزی)

صفحه (289 - 314)
بلقیس سبحانی ، صفا تسلیمی (نویسنده مسئول)، علی فلاح
تاریخ دریافت مقاله : فروردین 1401
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تیر 1401

چکیده

زمینه و هدف: شعر آیینی یکی از نخستین گرایشهای موضوعی در ادب فارسی است که پیشینۀ کهنی دارد. این گرایش در دورۀ معاصر نیز وجود دارد و بسیار گسترده تر از گذشته پیگیری شده است. سیدحسن حسینی، حمید سبزواری و احمد عزیزی از شاعران پیش و پس از انقلاب اسلامی و از زمینه سازان و هنر‌پردازان ادبیات انقلاب و سرایندۀ اشعار آیینی هستند که درخصوص شعر آیینی و ولایی آثاری از خود برجای نهاده اند. این پژوهش بر آن است که اشعار آیینی این سه شاعر را در سه قلمرو زبانی، ادبی و فکری بررسی و تحلیل نماید و برجستگیهای زبانی و بیانی و خطوط فکری ایشان را مشخص و معرفی نماید.

روش مطالعه: این پژوهش مطالعه ای توصیفی ـ تحلیلی ‌است و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای انجام شده است.

یافته‎ها: مطالعه بر اشعار آیینی معاصر حاکی از این است که شاعران متعهد مسلمان با ذوق شعری و آگاهی از دانش بلاغی و کاربرد اوزان و بحور گوناگون و بکارگیری گستردۀ فنون بیانی و بدیعی و گاه نوآوریهای ویژۀ خود،‌ اشعار زیبایی خلق نموده اند.

نتیجه گیری: شاعران اشعار آیینی در قلمرو زبانی موفقتر عمل کرده اند. آنان با به کار بردن اوزان و بحور متناسب با حماسه و واژه های فاخر، فضایی حماسی ایجاد کنند. سروده های این شاعران از نظر تأثیرپذیری از معارف و فرهنگ اسلامی بویژه در بخش لغات و واژه ها غنی و بارور است. از نظر زبانی رجوع به سبک خراسانی را در شعر این شاعر بوضوح میتوان دید. شاعران در این سطح فقط به پیروی از سبک و شیوۀ شاعران پیشین اکتفا نکرده اند و نوآوریهایی نیز داشته اند. البته در این بخش ابداعات قابل‌توجهی دیده نشده است. در این زمینه نوآوری را در اشعار آیینی سیدحسن حسینی شاهدیم که در کنایات و بخصوص متناقض‌نماها قابل‌مشاهده است.

کلمات کلیدی
سبک‌شناسی , اشعار آیینی , سیدحسن حسینی , حمید سبزواری , احمد عزیزی

فهرست منابع
  • حسینی، حسن. (1386). گنجشک و جبرئیل، تهران: افق.
  • حسینی، حسن. (1387). همصدا با حلق اسماعیل. تهران: سورۀ مهر.
  • حسینی، حسن. (1391). بالهای بایگانی. تهران: افق. صص 52، 53.
  • دهخدا، علی اکبر. (1359). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
  • سبزواری، حمید. (1368الف). سرود درد. تهران: کیهان. ص17.
  • سبزواری، حمید. (1368ب). سرود سپیده. تهران: کیهان.
  • سبزواری، حمید. (1369). سرودی دیگر. تهران: انتشارات انجمن قلم ایران.
  • سلیمانی، زهرا. (1395). یک جهان شور و ندا. تهران: تیرگان. ص10.
  • سنگری، محمدرضا. (1395). از نتایج سحر. تهران: سورۀ مهر. ص16.
  • صفوی، کوروش. (1380). از زبانشناسی به ادبیات، تهران: سورۀ مهر. ص46.
  • عزیزی، احمد. (1380). رؤیای رؤیت. تهران: سروش.
  • عزیزی، احمد. (1381). خورشید از پشت خیزران. تهران: سروش.
  • عزیزی، احمد. (1382). شبنمهای شبانه. تهران: مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی اباصالح.
  • عزیزی، احمد. (1390). کفشهای مکاشفه. تهران: انتشارات بین‌المللی هدی. صص 6، 11، 37، 90، 326، 331، 347، 377، 564.
  • فتوحی، محمود. (1390). سبک‌شناسی؛ نظریه ها، رویکردها و روشها، ویرایش اول، تهران: سخن. ص366.
  • فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی. (1372). تفسیر صافی. ترجمۀ حسین اعلمی. جلد اول. تهران: مکتبه الصدر. ص118.